آزمایشات دوران بارداری

آزمایشات لازم در دوران بارداری

آزمایش های لازم در دوران بارداری


مادر و پدری که در انتظار تولد نوزاد خود هستند، این روزها بیشتر از هر زمان دیگری می توانند آگاهی خود را نسبت به جنین در حال رشد خود بالا ببرند. دراینجا بطور وسیعی به مسئله آزمایش هایscreening و diagnostic جنین که احتمالاً شما هم بعضی از آنها را انجام داده اید، می پردازیم و اینکه چگونه بعضی از زوج ها با تصمیم ها ی منطقی و یا احساسی که در رابطه با این تست ها می گیرند دوران بارداری خود را می گذرانند.

تست های زمان بارداری می تواند مثل شمشیری دو لبه عمل کنند. معمولاً جواب این آزمایشات به والدینی که منتظر تولد نوزاد خود هستند آرامش خاطر می دهد. اما بعضی ها معتقدند که به علت نادر بودن بیماری های مادرزادی در نوزادان، در بیشتر مواقع این آزمایشات صرفاً موجب استرس و ناراحتی برای والدین می شود و بسیاری دیگر معتقد هستند که این آزمایش ها به زوج ها اجازه می دهد، که در مورد نوزاد خود قبل از تولد آگاهی داشته باشند. در این میان والدینی نیز هستند که با حقایق تلخی مواجه می شوند، که جنین آنها دچار بیماری است و در اینصورت مجبور به گرفتن تصمیماتی می شوند، که ممکن است، منجر به خاتمه بارداری گردد. مسئله انجام این آزمایش ها بسیار دشوار و در مواردی پریشان کننده است و آنچه برای بعضی از زوج ها بنظر صحیح است، احتمالاً برای دیگران بطور کلی غلط باشد.


بعضی از خانم های باردار تصمیم می گیرند که در هر صورت حتی با دانستن ناهنجاری در جنین خود به بارداری خاتمه ندهند و بعضی دیگر حاضر به انجام آزمایش تست مایع رحمی برای بررسی وضعیت جنین می شوند و هیچ جواب نگران کننده ای نیز دریافت نمی کنند . با اینحال بسیاری از بانوان حاضر به انجام تمامی آزمایشات پیش رو هستند تا از وضعیت و سلامت جنین خود مطلع شوند و با این کار امیدوارند که به تمامی نگرانی های دوران بارداری خود پایان دهند.
دکتر اوبرایان متخصص ژنتیک و جنین در بیمارستان زنان و نوزادان می گوید: انجام این آزمایش ها برای خانم های باردار مسئله حساسی است وممکن است احساس فشار زیادی برای انجام این تست ها داشته باشند، اما آنها نباید چنین حسی داشته باشند.


انجام این آزمایش ها می تواند چنان حساس باشد که والدین باید خیلی زود برای انجام آن تصمیم گیری کنند، حتی قبل از اینکه تصمیمی برای بچه دارشدن بگیرند. نرس ماما باربارا مک فارلین از بخش زنان دانشگاه ایلینویز می گوید: زمانی که لقاح جنین انجام شد، ساعت شروع به شمارش می کند. زمانیکه این آزمایش ها بطور کامل انجام گیرد، هنوز راهکارهایی وجود دارد.
در ادامه رایج ترین روش های آزمایشات تشخیصی (diagnostic) که امروزه پیشنهاد می شود بهمراه چند طریقه دیگر که خانم های باردار انجام می دهند را مورد بررسی قرار می دهیم. (اما اینکه چه آزمایش هایی به شما پیشنهاد می شود و کدام آزمایش ها را شما برای خودتان انتخاب می کنید، ممکن است نوع آزمایش ها براساس سن، محل سکونت، تاریخچه خانوادگی و بسیاری از مسایل دیگر با خانم های باردار دیگر فرق کند)
سه روش از انواع این آزمایش ها و اینکه جواب آنها به شما چه می گوید را در این مطلب می خوانید.

 

آزمایش غربالگری (screening) در دوران بارداری


به بیشتر خانم های باردار این تست در سه ماهه اول و دوم پیشنهاد می شود. جواب این آزمایش بصورت مثبت یا منفی است بصورتیکه مشخص می کند آیا خطر خاصی جنین را تهدید می کند یا خیر. مشاور ژنتیک و مدیر برنامه آموزش مشاوره ژنتیکی در دانشگاه نورث وست شیکاگو کتی ویک لاند می گوید: جواب این آزمایش هرگز بلی یا خیر نیست، بلکه سوالی که این آزمایش می تواند جواب دهد مقدار خطری است که احتمالاً جنین با آن روبرو است.
هرخانمی بر اساس شخصیت، تحصیلات و حتی نحوه دریافت یک خبر، خطر را درک وتفسیر می کند. اما به احتمال زیاد بیشترین تاثیر بر درک و تفسیر خطرات، تجربیات خانم ها است. خانم ویک لاند می گوید: اگر خانمی هستید که صاعقه آسمانی به شما زده است، حتماً می گویید که به احتمال یک درصد این اتفاق دوباره برای من خواهد افتاد.



آزمایش تشخیصی(diagnostic)


برخلاف تستscreening، دراین آزمایش با بررسی نمونه کوچکی از ماده ژنتیکی جنین در داخل رحم ،می توان درصورت احتمال وجود نواقص جنینی، از آن آگاه شد. تقریبا به 5 درصد از بانوان باردار بعد از انجام تست screening انجام تست diagnostic پیشنهاد می شود، زیرا با جمع بندی نتیجه تست screening، و تست diagnostic احتمال خطا در نتیجه نهایی کاهش پیدا می کند.



تست routine

علاوه بر تست هایی که در بالا شرح داده شد، برای تشخیص انواع باکتری در ادرار، شما بایستی آزمایش ادرار را نیز انجام دهید، که نشانه ابتلا به بیماری های مجاری ادرار را مشخص کند و همچنین بالا رفتن اندازه پروتئین دفع شده توسط ادرار، خطرات احتمالی برای جنین را بوجود می آورد.
مسایلی که باید در نظر گرفته شود

احتمالاً بزرگترین مسئله در انجام آزمایش های بارداری این است که با مشاهده هرگونه ناهنجاری در جواب آزمایش، والدین چه خواهند کرد. نرس ماما باربارا مک فارلین می گوید: آیا بانوان باردار به فکر خاتمه بارداری خود خواهند بود؟ ولی این جواب حقیقت ندارد. خانم های باردار می توانند به نگهداری از جنین خود ادامه دهند در حالیکه از زمان خود استفاده کرده و خود را در مورد وضعیت نوزاد آموزش داده و با والدین دیگری که دچار چنین وضعیتی شده اند صحبت کرده و احتمالاً خود را برای زایمان آماده کنند. برای مثال اگر نوزاد به دلیل ناهنجاری جنینی نیاز به جراحی قلبی داشته باشد ، می توانند بیمارستانی را انتخاب کنند که در آن قابلیت زایمان و عمل جراحی قلب را هم زمان داشته باشد.
تست های زمان بارداری ممکن است نیاز به تصمیمات بزرگی داشته باشند که احتمالاً پزشک شما نمی تواند به اندازه کافی و یا بطور واضحی درباره آنها با شما به گفت وگو بپردازد. صحبت درباره تست های زمان بارداری ممکن است بیش از یکساعت نیاز به وقت داشته باشد و احتمالاً دکترها چنین زمانی را برای گفتگو با شما نداشته باشند. علاوه براینکه دانش بر جزئیات آزمایش های گوناگون ممکن است در تخصص آنان نباشد.
به همین دلیل بسیاری از پزشکان بطور معمول خانم های باردار را به مشاورین ژنتیکی معرفی می کنند که در این امر متخصص هستند.
نکته بسیار مهم این است که اگر جواب تستdiagnostic نشان دهنده ناهنجاری باشد، برای تشخیص ثانوی باید باپزشک دیگری که متخصص در بارداری های پرخطر است، نیز مشورت شود.


تست (CVS)


chorionic villus sampling
این تست برای تشخیص مشکلات ژنتیکی انجام می شود.
به چه کسانی این آزمایش پیشنهاد می شود: کسانی که سن آنها بیش از 35 سال است و یا بانوانی که جواب تست screening آنها در سه ماهه اول بارداری غیر عادی بوده است.
زمان انجام این آزمایش: زمان این تست هفته 10 تا 12 می باشد.
در این تست بدنبال چه چیزی هستند: سندرم داون و بیماری های دیگری در ارتباط با ناهنجاری های کروموزم.
این تست چگونه انجام می شود: با وارد کردن لوله ای به داخل رحم و یا وارد کردن سوزنی به درون رحم قسمتی از بافت جنین برداشته می شود.
درصد صحت این تست: تقریباً صد درصد جواب آن صحیح می باشد و خطر این تست برای سقط جنین تقریباً یک درصد است.
و اگر نقصی در جنین تشخیص داده شد: شما احتیاج دارید که تصمیم بگیرید، آیا می خواهید به بارداری خود ادامه دهید.



آزمایش سه ماهه اول بارداری


first-trimester screening
این تست برای تشخیص سندرم داون انجام می شود.
به چه کسانی این آزمایش پیشنهاد می شود: تمامی بانوان باردار
زمان انجام این آزمایش: در 10 تا 13 هفته بارداری
در این تست بدنبال چه چیزی هستند: ناهنجاری های کروموزومی مثل سندرم داون و 18trisomy (که اغلب ناهنجاری خطرناکی می باشد) و بعضی از نارسائی های قلبی.
این تست چگونه انجام می شود: نمونه خون خانم باردار گرفته می شود و سه گونه از پروتئین های جنین اندازه گیری می شود. نتیجه این آزمایش با جزئیات آزمایش اولتراساند که شفافیت ناحیه گردن جنین را نمایش می دهد جمع بندی می شود.
درصد صحت این تست: در این آزمایش 80 تا 85 درصد سندرم داون مشخص می گردد و احتمال خطای آن برای مثبت بودن سندرم داون بین 4 تا 6 درصد می باشد. و اگرجواب آزمایش مثبت باشد که جوابی ناخوشایند برای والدین خواهد بود، در اینصورت احتمالا زوج ها تصمیم به انجام آزمایش تشخیصی (diagnostic) دیگری می گیرند که از نتیجه آزمایش قبلی مطمئن شوند. گزینه دیگر انجام آزمایش screening دیگری است که در سه ماهه دوم انجام می گردد، ولی با انجام چنین آزمایشی نیز جواب صد در صدی بدست نخواهد آمد.



آزمایش تماماً یکپارچه


full integrated screen
این تست برای تشخیص سندرم داون انجام می شود.
به چه کسانی این آزمایش پیشنهاد می شود: به تمامی بانوان باردار.( در صورتیکه انجام چنین آزمایشی در محل زندگی آنها امکانپذیر باشد)
زمان انجام این آزمایش: قسمت اول این آزمایش مابین هفته 10 تا 13 و قسمت دوم آن بین هفته 14 تا 20 انجام می گردد.
در این تست بدنبال چه چیزی هستند: سندرم داون
این آزمایش چگونه عمل می کند: نتیجه آزمایش خون و اولتراساند سه ماهه اول و جواب آزمایش خون در سه ماهه دوم با هم جمع بندی خواهد شد.
درصد صحت این تست: با انجام این آزمایش در حدود 85 تا 90 درصد سندرم داون مشخص می گردد، که احتمال خطای آن در تشخیص مثبت سندرم داون یک تا 2 درصد می باشد.
چنانچه نتیجه این آزمایش مثبت بود، باید تصمیم گیری کرد که آیا برای تایید تست قبلی لازم است آزمایش آمنیوسنتز انجام شود یا خیر ( در این زمان برای انجام آزمایش cvs خیلی دیر شده است).

آزمایش اسکرینیگ سه ماهه دوم:
به چه کسانی این آزمایش پیشنهاد می شود: به تمامی خانم های باردار.
زمان انجام این آزمایش: از هفته 14 تا هفته 20
در این تست بدنبال چه چیزی هستند: سندرم داون ، trisomy 18 و اختلالات در سیستم عصبی.
این آزمایش چگونه عمل می کند: این آزمایش در نمونه خون مادر 4 گونه خاص از پروتئین را جستجو می کند، که این آزمایش را با نام quad screen یا multiple marker screening نیز می شناسند. برخلاف آزمایش اسکرینیگ سه ماهه اول در این آزمایش می توان به اختلالات سیستم عصبی و همچنین سندرم داون نیز پی برد.
درصد صحت این تست: در این آزمایش در حدود 80 تا 85 درصد سندرم داون مشخص می شود و احتمال خطای آن برای نتیجه مثبت 7 درصد می باشد.
اگر خانم بارداری جواب مثبت از انجام این آزمایش بگیرد، ممکن است آزمایش آمنیو سنتز را انجام دهد که احتمالاً بهمراه آن آزمایش اولتراساند درجه دوم نیز پیشنهاد خواهد شد.

آزمایش آمنیو سنتز
amniocentesis
به چه کسانی این آزمایش پیشنهاد می شود: خانم های بارداری که سن آنها در زمان زایمان بیش از 35 سال باشد و آنهایی که جواب تست غربالگری سه ماهه اول و دوم آنان غیر عادی بوده است.
زمان انجام این آزمایش: از 15 تا 20 هفته بارداری
چگونه این آزمایش انجام می شود: مقدار کمی از مایع درون رحمی بوسیله سوزن از شکم و رحم نمونه گیری می شود.
درصد صحت این آزمایش: درصد صحت این آزمایش درحدود 100 درصد می باشد و خطر مراحل این آزمایش بین 1 در 200 تا 1 در 600 است و این میزان به تخصص شخص انجام دهنده آزمایش و مراحل انجام آن بستگی دارد.
و اگر ناهنجاری در بارداری تشخص داده شد، والدین باید تصمیم بگیرند که آیا بارداری خود را ادامه داده یا به آن خاتمه دهند.

 

آزمایش اولتراساند یا سونوگرافی


به چه کسانی این آزمایش پیشنهاد می شود: تمامی بانوان باردار
زمان انجام این آزمایش: در حدود هفته 20 ( همچنین این آزمایش بعنوان قسمتی از اسکرینیگ سه ماهه اول نیز پیشنهاد می شود).
علت انجام این آزمایش: طیف وسیعی از ناهنجاری ها و بطورکامل شکل ساختاری بدن جنین برای تشخیص هرگونه ناهنجاری بررسی می شود.
چگونه این آزمایش انجام می شود: در انجام این آزمایش وسیله ای را روی شکم خانم باردار قرار می دهند که امواج صوتی را به درون شکم مادر می فرستد و بوسیله انعکاس این امواج متخصصین می توانند تصویر جنین را ببینند.
درصد صحت این آزمایش: با انجام این آزمایش در حدود 50 درصد از ناهنجاری های قلب جنین مشخص می شود. برای تشخیص سلامت سیستم عصبی این آزمایش بسیارعالی است. اگرچه درحدود 50 درصد از کودکانی که دچار سندرم داون هستند نتیجه آزمایش اولتراساند آنها نرمال است.
اگر در نتیجه آزمایش اولتراساند ناهنجاری مشخص گردید، خانم باردار باید تصمیم بگیرد که آیا می خواهد آزمایش آمنیوسنتز را انجام دهد که مشخص گردد که آیا این ناهنجاری از طریق کروموزم ها بوده یا سندرمی ژنتیکی است.



آزمایش دیابت یا قند خون
این آزمایش در هفته 26 تا 28 برای اندازه گیری بالا بودن قند خون در زمان بارداری انجام می شود. زیرا بالا رفتن اندازه قند خون در زمان بارداری احتمال تولد نوزاد با اندازه بزرگتر از حالت طبیعی را بیشتر می کند و ممکن است در زمان زایمان، نیاز به سزارین باشد.



آزمایش گروه B استرپتوکوک
در هفته 36 یا بعد از آن، بانوان باردار برای باکتری هایی که خطر ناک هستند و احتمال انتقال آن به جنین است تست می شوند . این آزمایش به سادگی انجام می شود.
همیشه این را به خاطر داشته باشید که 2 تا 3 درصد از 100 نوزاد دارای ناهنجاری های ژنتیکی یا نقص عضو می باشند.


انتخاب انجام ندادن این آزمایشات

معمولاً افراد برای انجام این آزمایش ها مخالفتی ندارند، با این حال ممکن است انجام این آزمایش ها نگرانی هایی را برای آنها بوجود بیاورد و تا مشخص شدن نتیجه آزمایش شادی دوره بارداری آنها خدشه دار شود.در مقابل، عده ای نیز هستند که به انجام آزمایش های گوناگون تن در نمی دهند.
به عنوان مثال بانویی که در 39 سالگی فرزندش را به دنیا آورده است، به همراه همسرش قبل از بارداری تصمیم گرفته بودند که هیچکدام از آزمایش های زمان بارداری را انجام ندهند. آنها آنقدر از اعتماد به نفس بالایی برخوردار بودند که تحت هیچ شرایطی حاضر به خاتمه بارداری نبودند و در ضمن اینکه او احساس می کرد که اگر مسئله ای پیش بیاید، دوران بارداری او با غم و اندوه خدشه دار خواهد شد.
پزشک این زوج، به آنان پیشنهاد کرد که با مشاور ژنتیکی در مورد خطرات احتمالی مشورت کنند ولی آنان به هیچ وجه حاضر به انجام این مشاوره نیز نشدند. تنها آزمایشی که آنان حاضر به انجام آن شدند سونوگرافی یا اولتراساند بود و آن نیز برای آگاهی از دختر یا پسر بودن نوزاد بود. پزشک آنان نیز با این آزمایش می توانست مشکلات احتمالی اصلی دوران بارداری را چک کند مثلاً آیا بند ناف به دور گردن جنین نپیچیده باشد . این در حالی بود که آنها از پزشکشان درخواست کردند که در صورت تشخیص هر گونه ناهنجاری، از گفتن آن به آنها خودداری کند.
دکتر آنها به این زوج توضیح داد که اگر هرگونه ناهنجاری که نیاز به مراقبت های ویژه داشته باشد و در آزمایش دیده شود، بیان نکردن آن تشخیص، او را مدیون آنان خواهد کرد . اما او هیچگونه ناهنجاری را مشاهده نکرد و نوزاد آنها درست بعد از نه ماه سالم و سلامت بدنیا آمد.



بارداری با دانشی بسیار محدود


زوج دیگری بدلیل اینکه سن این خانم 35 سال بود تصمیم به انجام آزمایش آمنیوسنتز در هفته 16 بارداری گرفتند. بعد از دو و نیم هفته از انجام آزمایش، دکترشان با آنان تماس گرفت و گفت در جواب این آزمایش، مسئله ای غیر معمول تشخیص داده است و ضروری است که با آنان صحبت کند.
این خانم می گوید: دکتر به ما گفت که در جواب آزمایش، حدود 15 درصد از سلول های جنین با جهش ژنتیکی روبرو شده اند، ولی هنوز مشخص نیست که میزان شدت تاثیر آن چقدر خواهد بود. ما متوجه شدیم که مسئله ای پیش آمده است، اما نمی دانستیم که این چیست؟ اگر این سلول های جهش یافته در مغز جنین باشد، نوزاد احتمالاً بچه ای عقب افتاده خواهد بود و اگر این سلول های در ناحیه آرنج جنین باشد او احتمالا خال بزرگی خواهد داشت.
بعلت اینکه آزمایش دیگری برای تشخیص وجود نداشت ، این زوج تصمیم به انجام آزمایش سونوگرافی با تمامی جزئیات گرفتند. در حالیکه در انتظار جواب آزمایش بودند، آنها شروع به فکر کردن به تمامی احتمالات کردند و آن سه روز انتظار مانند جهنمی برای آنها گذشت.
وی می گوید: ما راجع به مسایل گوناگونی باهم صحبت کردیم مثل اینکه اگر نوزادمان دارای یک دست و دو پا باشد چه باید کرد؟ بدون دست و پا؟ بچه ای عقب افتاده؟ بالاخره آنان تصمیم گرفتند که اگر نوزادشان شانسی برای شاد بودن داشته باشد، آنان به بارداری ادامه خواهند داد.
نتیجه سونوگرافی نشان داد که ناهنجاری خاصی وجود ندارد و دختر آنها امروز 13 ساله و کاملاً سالم و سلامت است. این زوج همیشه نگران بودند که در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد . اما زمانیکه نوزادشان سالم و سلامت بدنیا آمد، این پدر و مادر در پوست خود نمی گنجیدند.



تصمیمی ناراحت کننده
خانم 32 ساله ای برای اولین بار باردار بود و او تست غربالگری را در 16 هفتگی انجام داد و نتیجه آزمایش نشان داد که جنین ممکن است دچار ناهنجاری در سیستم عصبی باشد. در حالیکه دکتر به او دلداری می داد، پیشنهاد انجام آزمایش سونوگرافی و آمنیو سنتز را به او داد.
قبل از انجام سونوگرافی این زوج با مشاور ژنتیکی به مشورت نشستند و او نیز با دید مثبت به این مسئله، با آنان صحبت کرد. ولی این مثبت اندیشی زمان زیادی طول نکشید و متخصص سونوگرافی با خاموش کردن دستگاهش، با آهی به آنان خبر بد را داد؛ به احتمال قریب به یقین جنین دچار ناهنجاری در ستون فقراتش است.
او می گوید: من شروع به گریه کردم و همسرم به من دلداری می داد. ولی در این حال چکار می توانستیم بکنیم . آزمایش آمنیوسنتز نیز ناهنجاری در ستون فقرات و همچنین ناهنجاری در مغز را تایید کرد. تنها راهی که داشتیم خاتمه دادن به این بارداری بود ولی این واقعاً تصمیمی ناراحت کننده بود .
بعد از این اتفاق دو سال طول کشید که وی راضی به بارداری شود و به این دلیل چندین ماه قبل از لقاح او شروع به خوردن دوزهای بالایی از اسید فولیک کرد. وی می گوید: انجام یک سونوگرافی در این حالت خیلی ترسناک بود، اما پزشک مربوطه که از تاریخچه زندگی ما با خبر بود با لبخندی بر لب به ما گفت که جنین شما صحیح و سالم است و خوشبختانه بچه آنها 12 سال پیش صحیح و سالم بدنیا آمد و 9 سال بعد آنان صاحب فرزندان دوقلوی دیگری شدند.

ترجمه : پیروز پالیزی / نوشته: کارول اندرسون لوسیا 2011 / منبع : نی نی پلاس

در دوران بارداری چگونه بخوابیم

اطلاعات لازم در مورد بارداری

راههای تشخیص بارداری بدون آزمایش

آمیزش جنسی در دوران بارداری

چه زمانی برای تست بارداری اقدام کنیم

ورزشهای مناسب دوره بارداری

علت سوزش معده در بارداری

رابطه جنسی

مشاوره ازدواج،مشاوره جنسی

آموزش زناشوئی

آموزشهای جنسی

مشاوره جنسی،مشاوره آنلاین

فیلم رابطه جنسی

رابطه جنسی

رابطه جنسی

امکانات فوق شامل خریدارای سی دی مقالات سایت و مجموعه آموزشی زوج خوشبخت نیز می شود

این مطلب در تاریخ 2014-11-01 09:54:55منتشر شده است

اشتراک گذاری مطلب
فیسبوک توییتر تلگرام
امتیاز:5
دسته بندی
مقالات پزشکی و بهداشتی
تعداد بازدید
14104





نظر شما در مورد مطلب آزمایشات دوران بارداری چیست



بازی شهر عشق
کانال تنظیم خانواده


بخش مشاوره و پرسش و پاسخ


شناسه کاربری 

رمز عبور             


   عضویت در سایت

دسته بندی مطالب


خدمات عمومی


 

در مورد ایدز بیشتر بدانیم

معرفی و دانلود کتاب

مطالب سایت جهت موبایل

بررسی وضعیت تناسب اندام

تخمین زمان زایمان




سوالات دختر در خواستگاری
سوالات دختر در خواستگاری

عواقب وابستگی در دوران نامزدی
عواقب وابستگی در دوران نامزدی

کرونا از طریق رابطه زناشویی منتقل نمی شود اما...
کرونا از طریق رابطه زناشویی منتقل نمی شود اما...

چه مدت بعد از نزدیکی باردار میشویم
چه مدت بعد از نزدیکی باردار میشویم

چه زمانی باید به روان پزشک و چه زمانی باید به روان شناس مراجعه کنیم؟
چه زمانی باید به روان پزشک و چه زمانی باید به روان شناس مراجعه کنیم؟

آشنایی با مهارت های زندگی
آشنایی با مهارت های زندگی










کانال سایت تنظیم خانواده در تلگرام

بازی شهر عشق کلینیک لیزر شفا

 افراد آنلاین :

19775

بازدید امروز:

27715

بازدید دیروز:

266483428

آمار کل:

مشاوره ازدواج و مشاوره زناشویی تنظیم خانواده ،کلیه حقوق مادی و معنوی مروبط به مطالب اختصاصی ثبت شده و ترجمه شده در این سایت برای پایگاه اطلاع رسانی تنظیم خانواده محفوظ است.

دنبال کردن تنظیم خانواده صفحه فیسبوک سایت تنظیم خانواده صفحه توئیتر سایت تنظیم خانوادهگروه تنظیم خانواده در تلگرام