آموزشهای قبل از ازدواج ویژه خانواده ها
وَ أَنكِحُواْ الْأَیَامَى مِنكمُْ وَ الصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِكمُْ وَ إِمَائكُمْ إِن یَكُونُواْ فُقَرَاءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَ اللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ .
مردان و زنان بىهمسر خود را همسر دهید، همچنین غلامان و كنیزان صالح و درستكارتان را اگر فقیر و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بىنیاز مىسازد خداوند گشایشدهنده و آگاه است! (نور،32)
در بهداشت خانواده،آموزش قبل از از ازواج اهمیت فراوانی دارد زیرا موجب پیش گیری از آسیب های زیادی خواهد شد. هرگاه صحبت از آموزش قبل از ازدواج می شود ،در اذهان آموزش ِجوانان، خطور می کند ،هرچند که آموزش جوانان ضرورت داردو این امر موجب پیشگیری از آسیب های فراوانی خواهد شد،ولی کمتر افراد به آموزش والدین توجه می کنند ، وبرای این قشرازجامعه، برنامه خاصی پیش بینی نشده است ؛در حالیکه اگر تحقیقی عالمانه در جامعه صورت پذیرد ،به مشکلاتی که ناشی از عدم اطلاع درست والدینی که درامر ازدواج فرزندشان دارند، مشاهده می شود. که بسیاری از این آسیب ها با آموزش برنامه ریزی شده کاهش می یابد . در این مقاله به چگونگی آموزش والدین پرداخته شده تا انشاالله در آینده آموزش والدین را جدی گرفته وبا توجه به فرهنگ اسلامی وآسیب های جامعه ایرانی در این مقوله ،برنامه ریزی آموزشی مناسب تدوین ودر مکان های آموزشی عمومی مانند رادیو وتلویزیون ومساجد ،سطح اطلاعات والدین را پیرامون ازدواج فرزندانشان ارتقاءداده وآسیب هایی که نسل جوان از این ناحیه می بینند ، به حداقل رساند.
به این نکته اساسی نیزباید توجه داشت که والدین به خوشبختی فرزند شان فکر می کنند ؛ هرچند که گاهی بر اثر عدم آگاهی به اصطلاح «دوستی خاله خرسه » می کنند وناخواسته موجب مشکلاتی برای فرزندشان را فراهم می کنند،ولی آنها به تصورآن که دارند به سود فرزندشان عمل می نمایند، تصمیم می گیرند .
با قدری آموزش و آگاه کردن والدین ، تعداد زیادی از والدین، روش و رویه نادرست خود را کنار نهاده وآنچه به طور واقع برای خوشبختی فرزندشان لازم است عمل می کنند
مسایل پیرامون خانواده و ازدواج جوانان را می توان به سه مقوله کلی تقسیم نمود :
* قبل از ازدواج فرزندان
* حین ازدواج فرزندان (خواستگاری )
* بعد از ازدواج فرزندان
قبل از ازدواج
کودک ، با گذشت زمان بزرگ شده و رشداو و نیاز هایش نیز تفاوت پیدا کند ؛پس از گذراندن نوجوانی ورسیدن به سنین «جوانی » ، یک نیاز مهم وبزرگ در اوپدید می آید ، نیاز به جنس مخالف که در این دوران به شدت بروز می کند ،ندیده گرفتن این نیاز جوانان موجب فساد می شود به روایت پیامبر اسلام صلی الله علیه واله دقت کنید:
«پیامبر صلی الله علیه واله فرمودند: ای مردم جبرییل از جانب لطیف وخبیر آمده ومی گوید : دختر مانند میوه روی درخت است ،وقتی رسید وچیده نشود، خورشید وباد آن را فاسد می کند ، دختران هم نیز زمانی که آنها آماده ازدواج شدند، هیچ دارویی به جز ازدواج کردن برای آنها نیست. اگر ازدواج نکنند برآنها ایمن از فسادنباشید، زیرا آنها بشر هستند (كافی ج : 5 ص : 337).
خدای متعال نیز در سوره نور پس آیه حجاب همه مسلمین را امر می کند که زنان بی شوهر (باکره وبیوه ) ومردان بی زن را ازدواج دهید(وَ أَنكِحُواْ الْأَیَامَى مِنكمُْ)« مردان و زنان بىهمسر خود را همسر دهید»
اولین وظیفه والدین تسریع در امر ازدواج فرزندشان است . بخصوص تسریع در ازدواج فرزند دختر ، که جز حقوق فرزند بر پدر است:
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى وَالِدِهِ .........وَ إِذَا كَانَتْ أُنْثَى ........وَ یُعَجِّلَ سَرَاحَهَا إِلَى بَیْتِ زَوْجِهَا « پیامبر صلی الله علیه واله فرمودند : حق فرزند بر پدر ش زمانی دختر می باشد، آن است که ......ودر ازدواج او ورفتن به خانه شوهر ،تعجیل نماید (وسائلالشیعة ج 21 ص 481 ).
عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص أَنَّهُ قَالَ مِنْ حَقِّ الْوَلَدِ عَلَى وَالِدِهِ أَنْ یُحَسِّنَ اسْمَهُ إِذَا وُلِدَ وَ أَنْ یُعَلِّمَهُ الْكِتَابَةَ إِذَا كَبِرَ وَ أَنْ یُعِفَّ فَرْجَهُ إِذَا أَدْرَك « پیامبر صلی الله علیه واله فرمودند: حق فرزند بر پدر آن است که نام نیکو برای اوانتخاب نماید وبه اونوشتن بیاموزد وزمانی بزرگ شده است عفت اورا حفظ نماید (ازدواج دهد )( مستدركالوسائل ج 15، ص 170).
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مِنْ حَقِّ الْوَلَدِ عَلَى وَالِدِهِ ثَلَاثَةٌ یُحَسِّنُ اسْمَهُ وَ یُعَلِّمُهُ الْكِتَابَةَ وَ یُزَوِّجُهُ إِذَا بَلَغَ (پیامبر صلی الله علیه واله فرمودند: حق فرزند بر پدر سه چیز است : نام نیکو انتخاب کند ونوشتن رابه اوبیاموزد وزمانی که بالغ شده اورا همسر دهد ) (مستدركالوسائل ج 15 ص 166).
فرد در آستانه ازدواج ، در اثر نیازهای جنسی به نوعی دچار ناآرامی واضطراب است ودوستی های دوره ی جوانی نمی تواند آرامش مطلوب را فراهم کند نیاز به مهر ومحبت و داشتنِ شریک وهمراه در زندگی از مهم ترین انگیزه های ازدواج است
چنانچه والدین در امر ازدواج فرزندشان کوتاهی کنند و آنها به گناه بیفتند ، والدین در این گناه شریک هستند :
قال رسول الله (ص): مَن بَلَغَ وَلَدُهُ النِّکاحَ وَعِندَهُ ما یُنکِحُهُ ثُمَّ أُحدَثَ حَدَثاً فَالإِثمُ عَلَیهِ «پیامبر صلی الله علیه واله فرمودند: هر کسی فرزندش به سن ّ ازدواج برسد وتوان ازدواج دادن ِاورا داشته باشد ،(ولی این کار را نکند ) واز فرزندش لغزشی سر زند ، گناهش به گردن اوست » (تحکیم خانواده ص 32).
در شرایط کنونی عموماً فرزندان پس تحصیلات دانشگاهی به استقلال اقتصادی می رسند ؛ در حالی که به شدت نیاز به ازدواج وجنس مخالف می باشد ؛وغریزه جنسی آنها در اوج خود است. کنترل کردن غریزه جنسی در حالی که اختلال زن ومرد فراوان است، کار بسیار مشکلی است ؛ شیطان وعوانش به شدت برای به انحراف کشدن جوانان فعالیت می نماید. دشمنان وطاغوتیان نیز دوست دارند که جوانان ما به گناه وکارهایی که آنها را از ایمان واسلام جدا می کند ،سرگرم باشند . آیا ازدواج جوانان را به تأخیر بیندازیم تا آنها به ارتباط های نامشروع به عنوان « عشق » مبتلا شوند ؟ آیا فقط با نصیحت وموعظه جوانان ما از گناه ومعصیت محفوظ می مانند؟
به بیان پیامبر صلی الله واله دوباره توجه نمایید ، حضرت می فرمایند : « اگر ازدواج نکنند برآنها(دختران) ایمن از فسادنباشید» وهم چنین والدین را مسؤل انحراف فرزندشان می دانند !! چه باید کرد ؟
قبل از آن که به چاره جویی بپردازیم مناسب است که به دونکته توجه کنیم ودر مورد آنها بیندیشم .وبا توجه با ین دونکته
درباره ازدواج فرزندمان تصمیم بگیریم .
ازدواج وسلامت روحی و روانی جوانان
از اهداف مهم ازدواج ، تحصیل آرامش روانی وسکون قلبی است وقرآن نیز به این امر تصریح دارد:
* هُوَ الَّذِى خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَ جَعَلَ مِنهَْا زَوْجَهَا لِیَسْكُنَ إِلَیهَْا او خدایى است كه (همه) شما را از یك فرد آفرید و همسرش را نیز از جنس او قرار داد، تا در كنار اوسکون وآرامش بگیرید(اعراف ،189).
بررسی وضیعت روانی دختر وپسر پیش از ازدواج،چگونگی تأثیر گذاری ازدواج در آرامش روانی را آشکار می کند . فرد در آستانه ازدواج ، در اثر نیازهای جنسی به نوعی دچار ناآرامی واضطراب است ودوستی های دوره ی جوانی نمی تواند آرامش مطلوب را فراهم کند نیاز به مهر ومحبت و داشتنِ شریک وهمراه در زندگی از مهم ترین انگیزه های ازدواج است ؛ گویا محبت به هم ، احساسی لازم برای زندگی وغمخواری وپذیرش هم در تجربه های زندگی امری ضروری است . کشش های احساسات متعارض ودر عین حال قوی جوانی را چیزی مانند ازدواج حل کننده وآرامش دهنده نیست (خانواده در نگرش اسلام وروانشناسی ص54).
قرآن دوچیز را به لباس تشبیه کرده است، شب (وَ جَعَلْنَا اللَّیْلَ لِباساً ) وهمسر (هُنَّ لِباسٌ لَكُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ) .لباس موجب زینت وآرامش آدمی است .
ازدواج و سلامت دینی واخروی جوانان
والدین باید با تعجیل کردن در ازدواج فرزندشان ،اورا از شروسوسه های شیطان حفظ نمایند والا امکان آن است که شیطان بر آنها غالب شود وبه گناه مبتلا کند .
عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ مَا مِنْ شَابٍّ تَزَوَّجَ فِی حَدَاثَةِ سِنِّهِ إِلَّا عَجَّ شَیْطَانُهُ یَا وَیْلَهُ یَا وَیْلَهُ عَصَمَ مِنِّی ثُلُثَیْ دِینِهِ فَلْیَتَّقِ اللَّهَ الْعَبْدُ فِی الثُّلُثِ الْبَاقِی « پیامبر صلی الله علیه واله فرمودند: هیج جوانی در ابتدای جوانی ازدواج نمی کند مگر آن که شیطان فریاد می زند که ای وای از او وای او ،دو سوم دینش را از دست من حفظ کرده است ، پس باید در ثلث دیگر آن تقوای خدا را نمایید »( بحارالأنوار ج 100ص 221 ).
پیامبر صلی الله علیه واله ردکردن خواستگاری که دین واخلاقش خوب است ولی شرایط مادی ویامعیار های بی موردی که از طرف والدین مطرح می شود،ندارد؛ این کار موجب تأخیر در ازدواج دختر شده ودر نتیجه در زمین فتنه فسادبزرگی به وقوع می پیوندد
رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ إِذَا جَاءَكُمْ مَنْ تَرْضَوْنَ خُلُقَهُ وَ دِینَهُ فَزَوِّجُوهُ إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَكُنْ فِتْنَةٌ فِی الْأَرْضِ وَ فَسادٌ كَبِیرٌ
« پیامبر صلی الله علیه واله فرمودند: اگر خواستگارى آمد كه اخلاقش مورد رضایت است با او ازدواج كنید «و اگر نكنید فتنه و فسادى در زمین شده است»(الكافی ج : 5 ص : 347)
توجه به دونکته فوق ، انگیزه تعجیل در ازدواج فرزندان را در والدین افزایش می دهد ، زیرا آنها برای خوشبختی وسعادت فرزندشان از کاری دریغ نخواهند کرد .
شاید سؤالی مطرح شود که در زندگی ماشینی وعصری که کسب تحصیل امتیاز به شمار می آید، والدین با ازدواج فرزندانی که هنوز به استقلال مادی نرسیده اند چه کار کنند؟!!! انشا الله در مقاله بعدی به این پرسش پاسخ داده خواهد شد.
غلامعباس خراسانی - تبیان